Dbanie o zdrowie zębów to nie tylko właściwa higiena, czyli kilkukrotne codzienne szczotkowanie, regularne przeglądy dentystyczne i używanie właściwych past i płynów do jamy ustnej. To także, a może przede wszystkim odpowiednia dieta. Zęby, dziąsła, śluzówka w jamie ustnej potrzebują odpowiedniej ilości składników odżywczych, aby zachować zdrowie i właściwą kondycję. Zdrowie jamy ustnej wymaga przede wszystkim diety o niskiej zawartości cukrów prostych i skrobi. Sfermentowane węglowodany (głównie cukry proste) “karmią” bakterie obecne na zębach, w wyniku czego powstają kwasy, które prowadzą do demineralizacji twardych tkanek zębów. U dzieci niewłaściwa dieta może prowadzić do opóźnionego wyrzynania się zębów, nieprawidłowego rozwoju kości szczęki, krwawienia dziąseł i chorób przyzębia, a w przyszłości do próchnicy. Warto pamiętać, że choroby jamy ustnej i przyzębia wpływają na kondycję całego organizmu.
Co dokładnie powinna zawierać dieta dobra dla zębów?
Nabiał
Mleko i jego przetwory mają niski potencjał próchnicotwórczy. Wynika to z działania kaizen i peptydów, które powodują mniejszą adhezję bakterii Streptococcus mutans oraz zmniejszają demineralizacji tkanki zęba. Ponadto zawartość wapnia i fosforanów działają ochronnie wobec ataków kwasów [1]. Dieta powinna być zatem bogata w naturalne produkty mleczne i produkty mleczne fermentowane takie jak kefir, jogurt bez dodatków cukrów!
Owoce, warzywa, nasiona
Co poza witaminami i błonnikiem łączy te produkty? Polifenole! To naturalna grupa związków występująca w roślinach o działaniu przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym i przeciwalergicznym. W odniesieniu do zdrowia zębów polifenole korzystnie wpływają na mikroflorę jamy ustnej hamując wzrost i metabolizm bakterii próchnicotwórczych. Dieta przeciwpróchnicza powinna zawierać świeże warzywa, owoce, a także zieloną herbatę. Owoce jako element diety nie powodują próchnicy,ale spożywane w ekstremalnie dużych ilościach lub spożywane w postaci soków mogą wywołać chorobę. Co ciekawe mniejszy wpływ na powstawanie próchnicy mają owoce cytrusowe niż jabłka, winogrona i banany [2].
Woda zamiast słodkich napojów
Woda to naturalny produkt potrzebny organizmowi z bardzo wielu powodów. Ze względu na zęby jest najlepszym napojem. Jest wolna od cukrów, zawiera fluorki korzystnie wpływające na szkliwo, zmniejsza ryzyko powstawania kwasów uszkadzających zęby. Ponadto woda doskonale czyści zęby w sytuacji, kiedy nie możemy ich umyć. Tuż po posiłku wystarczy wypić kilka łyków wody, aby pozbyć się resztek jedzenia, którymi karmią się bakterie próchnicotwórcze. Warto więc zadbać o podawanie dziecku wody zamiast soków czy napojów słodzonych.
Na co uważać szczególnie?
Uwielbiane przez dzieci i młodzież przekąski potrafią być najmocniejszym powodem powstawania próchnicy zębów. Nawet jeśli główne posiłki są zgodne z zasadami zdrowej diety, to przygryzanie pomiędzy posiłkami produktów zawierających cukier i łatwo przylegających do zębów takich jak toffi, krówki, żelki chipsy, czy krakersy słodyczy zwiększają ryzyko próchnicy. Ślina naturalnie pomaga utrzymać właściwe pH w jamie ustnej, ale jej działanie po posiłku wymaga czasu. Częste podjadanie nie pozwala ślinie naturalnie chronić zębów przed próchnicą.
D.Olczak-Kowalczyk, M.Mysiak-Dębska; Pożywienie a próchnica zębów. Mleko i produkty mleczne;Nowa Stomatologia 2017
D.Olczak-Kowalczyk, W.Grzebieluch; Pożywienie a próchnica. Żywność zawierająca polifenole; Nowa Stomatologia 2017